ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร หรืออาหารเสริม
โดยเภสัชกรหญิง รศ.เทวี โพธิผละ
“อาหารเสริม” หรือที่ อย. กาหนดให้เรียกว่า “ผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร” มักจะมีรูปลักษณ์ใกล้เคียงกับผลิตภัณฑ์ยา แต่ไม่ใช่ผลิตภัณฑ์ยา เพราะมีปริมาณสารออกฤทธิ์ไม่ถึงขนาดในการป้องกันบาบัด รักษาโรค หรือเปลี่ยนแปลงระบบการทางาน ตลอดจนโครงสร้างของร่างกายได้
ธุรกิจการจัดจาหน่ายผลิตภัณฑ์นี้จะต้องได้รับอนุญาตจาก อย. และแสดงเครื่องหมาย อย. พร้อมเลข 13 หลัก บนฉลาก มักจะจาหน่ายในรูปแบบการขายตรง เครือข่ายลูกโซ่ ปากต่อปาก ในวงสังคมน่าไว้วางใจ เช่น สานักปฏิบัติธรรม ทาให้น่าเลื่อมใสว่าไม่เป็นการโฆษณาชวนเชื่อ ซึ่งระยะต่อมาได้พัฒนาเป็นการจัดสัมมนาเชิงวิชาการเชิญชวนเข้าร่วมโครงการ “Future Business Trends” ที่กาหนดให้ผู้เข้าร่วมสัมมนาต้องแต่งกายสุภาพ (Business Look) ทาให้น่าเชื่อถือ รวมทั้งการจัดบรรยายเดี่ยวรายบุคคลเฉพาะเรื่องทานอง Talk show ให้เห็นความสาคัญในการใช้นวตกรรมผลิตภัณฑ์ป้องกันโรค และการร่วมโครงการเผยแพร่ต่อไปเพื่อบุญกุศล สังคมส่วนรวมมีสุขภาพดี รวมทั้งตัวอย่างผลประโยชน์ที่จะได้รับจากการเข้าร่วมโครงการอย่างมหาศาล สิ้นสุดด้วยการเจรจารายบุคคลเพื่อเข้าร่วมโครงการตามกลยุทธ์นักการตลาดต่อไป
การรับประทานผลิตภัณฑ์เสริมอาหารเพียงอย่างเดียว ไม่สามารถส่งผลให้มีสุขภาพร่างกายที่แข็งแรงขึ้นได้ เพราะการที่คนเราจะมีสุขภาพที่ดีได้นั้น ต้องได้รับสารอาหารที่จาเป็นต่อร่างกาย จากการบริโภคอาหารที่หลากหลาย ครบ ๕ หมู่ ในสัดส่วนที่เหมาะสมเป็นประจา รวมทั้งต้องมีการออกกาลังกายและการพักผ่อนที่เหมาะสม
การอนุญาตธุรกิจผลิตภัณฑ์เสริมอาหารจากสานักงานคณะกรรมการอาหารและยานั้น จะมุ่งเน้นเรื่องความปลอดภัยในการบริโภคเป็นหลัก โดยไม่ได้พิจารณาเพื่อรับรองเรื่องประสิทธิภาพของผลิตภัณฑ์ว่าสามารถบาบัด รักษา หรือบรรเทาโรคได้จริง จึงห้ามมิให้ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารทาการโฆษณาเผยแพร่ด้วยวิธีการใด ๆ ในเชิงก่อให้เกิดความเข้าใจผิดว่า ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารสามารถบาบัด รักษา หรือบรรเทาโรคใด ๆ ซึ่งการโฆษณาเช่นนั้น ถือว่าเป็นการกล่าวอ้างสรรพคุณทางยา ทั้งนี้การโฆษณาโดยการแจกแจงคุณประโยชน์ของสารอาหารที่เป็นส่วนผสมของผลิตภัณฑ์เสริมอาหารนั้น สามารถกระทาได้ต่อเมื่อมีหลักฐานพิสูจน์ได้ว่ามีคุณประโยชน์ตามที่กล่าวอ้างจริง และต้องแสดงข้อมูลบนฉลากโภชนาการ พร้อมทั้งข้อความคาเตือนในการใช้และเลข ๑๓ หลักในกรอบเครื่องหมาย อย. ส่วนเลขทะเบียนยาที่อนุญาตจะกาหนดแตกต่างไปไม่ใช้เครื่องหมาย อย.
ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารหลายชนิด ที่อวดอ้างสรรพคุณเกินจริง มักมีการลักลอบใส่ยาแผนปัจจุบัน หรือสารที่ออกฤทธิ์ทางยาลงไปในอาหาร ส่งผลให้ผู้บริโภคที่แพ้ยาเหล่านั้นเป็นอันตรายถึงชีวิตได้ เช่น ผู้เป็นโรคหลอดเลือดหัวใจ หากได้รับยาลดความอ้วน “ไซบูทรามีน” เป็นต้น