ป้องกันผู้สูงอายุเกิด “ภาวะสำลักอาหาร”

คุณตาคุณยายหลายคนเคยไหมค่ะ เวลาที่นั่งรับประทานอาหารและพูดคุยกันอยู่ดีๆ สามารถ "เกิดภาวะสำลัก" ได้ ซึ่งอาการดังกล่าวเสี่ยงต่อการเสียชีวิต ทั้งการติดเชื้อในปอดและกระแสเลือด รวมถึงจากการที่มีอาหารไปอุดกั้นทางเดินหายใจ หากลูกหลานหรือผู้ดูแลไม่ทราบถึงวิธีการปฐมพยาบาลที่ถูกต้อง

          ในงาน "วันปฐมพยาบาลโลก 2560" ที่จัดขึ้นโดยศูนย์ฝึกอบรมปฐมพยาบาลและสุข ภาพอนามัย สภากาชาดไทย ที่ปีนี้จัดขึ้นในหัวข้อ "Domestic Accident : รู้ปฐมพยาบาล ทุกบ้านปลอดภัย" โดยมี "นายแผน วรรณเมธี" เลขาธิการสภากาชาดไทย เป็นประธานเปิดงาน พร้อมด้วย "สุธาทิพย์ เชื้อภักดี" วิทยาจารย์ศูนย์ฝึกอบรมปฐมพยาบาลและสุขภาพอนามัย สภากาชาดไทย มีคำแนะเกี่ยวกับรับมือกับภาวะดังกล่าว ที่อาจส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุได้อย่างคาดไม่ถึง

          วิทยาจารย์สุธาทิพย์เล่าว่า "การสำลักสิ่งของในผู้สูงวัย คือการมีสิ่งแปลกปลอม เช่น อาหารอย่างขนมปัง, ลูกชิ้นปิ้ง หรือเมล็ดผลไม้ อุดตันที่หลอดลม ซึ่งหากทิ้งไว้นานๆ จะทำให้ขาดอากาศหายใจและเสียชีวิตได้ ทั้งนี้สาเหตุของการสำลักเกิดได้ทั้งจากการ 1.รับประทานอาหาร และพูดในเวลาเดียวกัน 2.ฟันปลอมหลุด หรือหากเกิดในเด็กเล็กก็มักมาจากการรับประทานอาหารและวิ่งเล่นในเวลาเดียวกัน ซึ่งอาการที่พบนั้นได้แก่ 1.ผู้สูงอายุชี้ที่คอ หรือเอามือกุมคอ 2.พูดไม่ออก 3.หายใจลำบาก หรือหายใจมีเสียงดัง 4.ไอไม่มีเสียงและขย้อน 5.ผิวหน้าซีดเขียว 6.อาจชักหรือหมดสติถ้าขาดอากาศนาน

          สำหรับการปฐมพยาบาลเบื้องต้น แนะนำให้ผู้สูงอายุไอก่อนเพื่อขับสิ่งของแปลกปลอมออกมา แต่ถ้าไอแล้วไม่ออกนั้นให้ใช้วิธี "ดันกะบังลม" 5 ครั้ง หรือทำไปเรื่อยๆ จนกว่าสิ่งของจะหลุดออกมา โดย "ผู้ที่ทำด้วยตัวเอง" 1.ใช้ 3 นิ้ว เช่น นิ้วโป้ง, นิ้วกลาง, นิ้วชี้ เพื่อหาตำแหน่งกะบังลม โดยวางทาบลงไปที่บริเวณลิ้นปี่ หรือเหนือสะดือต่ำกว่าอก 2.ให้กำมืออีกข้างแล้ววางลงไปยังตำแหน่งของนิ้วชี้ (นิ้วที่อยู่ตรงกลาง) 3.ใช้มือข้างที่กางนิ้วทั้ง 3 สลับมากุมยังมืออีกข้าง 4. กางแขนออกพร้อมกับก้มหน้าลงในท่ากำมือ จากนั้นให้ดันกำปั้นเข้าหาตัว และกระแทกขึ้นบนที่กะบังลมต่อเนื่องกัน 5 ครั้ง หากสิ่งของยังไม่ออกให้ทำไปเรื่อยๆ จนกระทั่งสิ่งแปลกปลอมหลุดออกมา

          ส่วนบ้านไหนที่มี "ลูกหลานคอยช่วยเหลือ" ให้ยืนด้านหลังผู้ป่วย และสอดขาข้างใดข้างหนึ่งของผู้ช่วยเหลือเข้าไปอยู่ตรงกลางของผู้ป่วย หลังจากนั้นกางนิ้วทั้ง 3 เพื่อหาตำแหน่งกะบังลม และกำมือของผู้ช่วยเหลือเหมือนท่าดันกะบังลมด้วยตัวเอง จากนั้นให้ผู้ป่วยก้มหน้าลง โดยที่คนช่วยเหลือดันกำมือเข้าหาตัวผู้ป่วย พร้อมกับกระแทกมือขึ้นด้านบนกะบังลม เพื่อกระตุ้นให้สิ่งของหลุดออกมา

          ขณะที่การป้องกันการสำลักนั้น 1.ไม่ควรหัวเราะ หรือดูหนังและละครตลกขำขันขณะรับประทานอาหาร 2.ควรเคี้ยวอาหารอย่าง ช้าๆ เพื่อให้ละเอียดที่สุดก่อนกลืนอาหาร 3.ผู้สูงอายุควร หลีกเลี่ยงอาหารเหนียวเคี้ยวยาก ที่อาจทำให้ติดคอและสำลักในที่สุด 4.การปรุง อาหารให้ผู้สูงอายุเน้นอาหารอ่อนนิ่ม หรือหั่นเนื้อสัตว์ให้เล็กที่สุด หรือหากเป็นผักก็หั่นให้เล็กลง และต้มให้นิ่ม เช่นกัน 

http://www.thaihealth.or.th/Content/38647-ป้องกันผู้สูงอายุเกิด%20“ภาวะสำลักอาหาร”.html