กรณีพบการปนเปื้อนเชื้อแบคทีเรียในโปรตีนเข้มข้นจากหางนมของประเทศนิวซีแลนด์
ตามที่หน่วยงาน Ministry for Primary Industries ประเทศนิวซีแลนด์ประกาศเตือนเมื่อวันที่
3 สิงหาคม 2556 โดยได้รับแจ้งจาก บริษัท ฟอนเทียร่าจํากัดว่าพบการปนเปื้อนเชื้อคลอสตริเดียมโบทูลินั่ม
(Clostridium botulinum) ในโปรตีนเข้มข้นจากหางนม หรือเวย์โปรตีนเข้มข้น (whey protein concentrate)
ของบริษัทฯรุ่นการผลิตเมื่อเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2555 จํานวน 3 รุ่น เป็นผลการดําเนินการเฝ้าระวังคุณภาพ
และความปลอดภัยของทางบริษัทฯ ต่อมาทาง บริษัท ฟอนเทียร่าจํากัดได้ดําเนินการเรียกคืนผลิตภัณฑ์กลุ่ม
เสี่ยงและแจ้งไปยังบริษัทฯ ที่มีการสั่งซื้อวัตถุดิบดังกล่าวเพื่อให้เรียกคืนผลิตภัณฑ์จากประเทศนําเข้า 6 ประเทศ
ได้แก่ ประเทศจีน ออสเตรเลียมาเลเซียเวียดนามซาอุดิอาระเบียรวมถึงประเทศไทยเนื่องจากเวย์โปรตีน
ดังกล่าวใช้เป็นวัตถุดิบในการผลิตนมผงสําหรับทารกและเด็กเล็กผลิตภัณฑ์นมผลิตภัณฑ์เสริมอาหารและ
เครื่องดื่ม ทั้งนี้ยังไม่พบรายงานการเจ็บป่วยเนื่องจากการบริโภคผลิตภัณฑ์ที่มีปัญหาดังกล่าว
ต่อมา บริษัท ดูเม็กซ์ประเทศไทย จํากัด ตรวจสอบพบว่าผลิตภัณฑ์นมของบริษัทใช้เวย์โปรตีนที่ตรวจพบปัญหา
เป็นวัตถุดิบ จึงได้เรียกคนผล ื ิตภัณฑ์เฉพาะรุ่นได้แก่
ชื่อผลิตภณฑั ์ ผลิตขึ้นในระหว่างวันที่ ถึงวันที่หมดอายุในระหว่างวันที่
ดูโปรสูตร ๒ ๒๙.๐๔.๒๐๑๓ ถึง ๒๘.๐๖.๒๐๑๓ ๒๙.๑๐.๒๐๑๔ ถึง ๒๘.๑๒.๒๐๑๔
ไฮคิวสูตร ๑ ๐๙.๐๕.๒๐๑๓ ถึง ๑๕.๐๗.๒๐๑๓ ๐๙.๑๑.๒๐๑๔ ถึง ๑๕.๐๑.๒๐๑๕
ไฮคิวสูตร ๒ ๒๙.๐๔.๒๐๑๓ ถึง ๒๕.๐๖.๒๐๑๓ ๒๙.๑๐.๒๐๑๔ ถึง ๒๕.๑๒.๒๐๑๔
ไฮคิว ซูเปอร์โกลด์สูตร ๑ ๑๑.๐๕.๒๐๑๓ ถึง ๑๔.๐๖.๒๐๑๓ ๑๑.๑๑.๒๐๑๔ ถึง ๑๔.๑๒.๒๐๑๔
ไฮคิว ซูเปอร์โกลด์สูตร ๒ ๑๑.๐๕.๒๐๑๓ ถึง ๒๘.๐๖.๒๐๑๓ ๑๑.๑๑.๒๐๑๔ ถึง ๒๘.๑๒.๒๐๑๔
หากผู้บริโภคซอผล ื้ ิตภัณฑ์เฉพาะรุ่นตามวันผลิตและหมดอายุที่ระบุไว้ข้างต้น ให้ติดต่อคืนสินค้าได้ที่
ศูนย์แคร์ไลน์ของดูเม็กซ์โทร ๐ ๒๗๔๐ ๓๔๐๐ หรือ ๐ ๒๗๔๐ ๓๓๓๓
โปรตีนจากหางนม (whey protein) เวย์โปรตีนคือโปรตีนที่สกัดจากหางนมที่เหลือจากกระบวนการผลิตเนยแข็ง
โดยหางนมดังกล่าวมีคุณค่าทางอาหารสูงมากโปรตีนประมาณ 80-85 เปอร์เซ็นต์ข้อมูลทั่วไปของคลอสตรเดิ ียม
โบทูลินั่ม (Clostridium botulinum)
ลักษณะทั่วไปของเชื้อคลอสตริเดียมโบทูลินั่มเป็นแบคทีเรียแกรมบวกรูปร่างเป็นท่อน สร้างสปอร์
ไม่ต้องการอากาศในการเจริญเติบโต ทนความร้อนสูง โดยสามารถทนในน้ําเดือดที่ 100 องศา
เซลเซียสได้นาน 5-9 ชั่วโมงสามารถสร้างสารพิษที่มีพิษต่อระบบประสาทที่ทําให้เกิดโรคโบทูลิสซึม
ก่อให้เกิดอันตรายถึงชีวิต
แหล่งที่พบ สามารถพบได้ทั่วไปในธรรมชาติทั้งในดินและแหล่งน้ําเช่น ห้วย หนองคลองบึง ทะเล
โคลน เป็นต้น ทําให้สามารถพบการปนเปื้อนในพืชผักลําไส้และเหงือกของปลาทั้งน้ําจืดและน้ําเค็ม
ลําไส้ของสัตว์เลือดอุ่น เนื่องจากเชื้อดังกล่าวสร้างสปอร์ซึ่งทนความแห้งแล้งได้ดีจึงสามารถพบได้
ทั่วไปในฝุ่น ควัน เครื่องเทศและแป้ง
สารพิษ Clostridium spp. เป็นแบคทีเรียกลุ่มใหญ่มีมากกว่า 100 สายพันธุ์มีบางสายพันธุ์เท่านั้นที่
พบรายงานว่าสามารถสร้างสารพิษและก่อให้เกิดโรคในมนุษย์ได้เช่น คลอสตริเดียมโบทูลินั่มโดย
สารพิษที่สร้างขึ้นของเชื้อนี้ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาทมีคุณสมบัติเป็นโปรตีนจึงถูกทําลายด้วยความ
ร้อนที่ 80 องศาเซลเซียสเป็นเวลา 10 นาทีชนิดของสารพิษที่ก่อให้เกิดโรคโบทูลิสซึมต่อมนุษย์มี 4
ชนิดคือไทป์ A, B, E และ F เนื่องจากสารพิษกลุ่มนี้ออกฤทธิ์ช้า ดังนั้นพบว่าอาจทําให้เสียชีวิตใน
หลายวันให้หลังจากได้รับสารพิษในระดับที่ทําให้เสียชีวิต
ข้อมูลทางระบาดวิทยา โรคโบทูลิสซึมเป็นโรคที่มีความรุนแรงแต่พบได้ไม่บ่อยโดยอาหารที่มี
รายงานว่าเป็นสาเหตุการระบาดของโรคได้แก่แฮมไส้กรอก ปลารมควัน อาหารหมักดองอาหาร
กระป๋องและน้ําผึ้งเป็นต้น สําหรับข้อมูลทางระบาดวิทยาของโรคโบทูลิสซึมในประเทศไทยระหว่าง
ปีพ.ศ. 2548-2553 พบว่ามรายงานการเก ี ิดโรคดังกล่าวจาก แหนม หมูยอลาบหมูป่าดิบ เนื้อเก้ง ปู
ดองถั่วหมักและหน่อไม้ปี๊บ เป็นต้น แต่ไม่มีรายงานของโรคที่มีสาเหตุจากนมและผลิตภัณฑ์นม
ลักษณะอาการของโรค
ผู้ใหญ่– ผู้ป่วยมักมีอาการหลังจากได้รับสารพิษแล้วภายใน 6 ชั่วโมงหรือนานถึง 10 วัน
มีอาการเหนื่อยอ่อนแรง เวียนศีรษะตาพร่ามัว หรือเห็นภาพซ้อน หนังตาตก ปากแห้งกลืนและพูดได้ลําบาก
ปวดท้องคลื่นไส้อาเจียน ท้องเสีย ท้องผูกต่อมากล้ามเนื้ออ่อนแรง เกิดอัมพาตการหายใจล้มเหลวถึง
เสียชีวิตได้
เด็กทารก– พบในเด็กทารกที่อายุน้อยกว่า 1 ปีเกิดจากการกินอาหารที่ปนเปื้อนสปอร์ของ
เชื้อเชื้อไปเจริญในลําไส้และสร้างสารพิษได้ทําให้เกิดอาการท้องผูกติดต่อกันเป็นเวลาหลายวัน กินอาหารได้
น้อยอ่อนเพลียไม่มีแรง ร้องไห้เสียงเบาคออ่อนพับ ตัวอ่อนปวกเปียก ทารกบางรายอาจมีอาการหายใจ
ลําบาก หรือหัวใจหยุดเต้นและเสียชีวิตกะทันหัน
การรักษาโรคในผู้ใหญ่ต้องได้รับสารต้านพิษควบคู่กับการใช้เครื่องช่วยหายใจในการรักษาแต่ในเด็ก
ทารกใช้การรักษาตามอาการอย่างใกล้ชิดแต่ไม่สามารถให้สารต้านพิษเนื่องจากอาจเกิดการแพ้ได้
ข้อแนะนําการป้องกัน
เนื่องจากโรคโบทูลิสซึม พบไม่บ่อยและสามารถป้องกันได้โดยการรักษาสุขอนามัยและการใช้
ความร้อนที่เพียงพอในการถนอมอาหารรวมทั้งการรับประทานอาหารที่ปรุงสุกใหม่ดังนี้
1 ก่อนการบริโภคอาหารควรอุ่น หรือให้ความร้อนก่อนเพื่อทําลายสารพิษดังกล่าวโดยทั่วไป
ผ่านความร้อนที่ 80 องศาเซลเซียสเวลา 15 นาทีหรือ 100 องศาเซลเซียสเวลา 10 นาทีหรือความร้อนที่
120 องศาเซลเซียส นาน 10 นาทีสามารถทําลายสปอร์ได้
2. ไม่บริโภคผลิตภัณฑ์อาหารกระป๋องหรืออาหารในบรรจุภัณฑ์สุญญากาศที่มีลักษณะบวม
โป่งพอง หรือบุบรั่ว
3. หลีกเลี่ยงการบริโภคอาหารที่มีกลิ่นของกรดบิวทีริก (กลิ่นคล้ายเนยเหม็นหืน)
ในประเทศไทยเวย์โปรตีนเข้มข้นนําเข้าเพื่อใช้เป็นส่วนประกอบของนมทารกและเด็กเล็กซึ่ง
นมผงเป็นผลิตภัณฑ์ที่ไม่มีความชื้นสูงซึ่งไม่เป็นปัจจัยสําคัญที่ทําให้เชื้อเจริญเติบโตได้มากขึ้น ขณะนี้สํานักงาน
คณะกรรมการอาหารและยาได้เรียกเก็บคืนสินค้าที่มีปัญหาและเฝ้าระวังทางด่านอาหารและยาโดยต้องมีผล
วิเคราะห์ความปลอดภัยก่อนการนําเข้าและยังคงดําเนินการเฝ้าระวังอย่างต่อเนื่อง
มาตรการทางกฎหมาย
สํานักงานคณะกรรมการอาหารและยามีการควบคุมความปลอดภัยของจุลินทรีย์ที่ทําให้เกิด
โรคซึ่งรวมถึงคลอสตริเดียมโบทูลินั่มโดยประกาศกระทรวงสาธารณสุขเรื่องมาตรฐานอาหารด้านจุลินทรีย์
ที่ทําให้เกิดโรคกําหนดให้อาหารทุกชนิดต้องไม่มีจุลินทรีย์ที่ทําให้เกิดโรคเว้นแต่จุลินทรีย์ที่ทําให้เกิดโรคตาม
ชนิดที่เป็นไปตามเกณฑ์ในประกาศฉบับนี้ ทั้งนี้กรณีผู้ผลิตเพื่อจําหน่าย นําเข้าเพื่อจําหน่าย หรือที่จําหน่าย
กรณีที่อาหารตรวจพบการปนเปื้อนของคลอสตริเดียมโบทูลินั่มจัดเป็นอาหารผิดมาตรฐานตามมาตรา 28 ซึ่ง
เป็นการฝ่าฝืนมาตรา 25(3) มีโทษปรับไม่เกิน 50,000 บาท และจัดเป็นอาหารไม่บริสุทธิ์ตามมาตรา 26(1)
ฝ่าฝืนมาตรา 25(1) มีโทษจําคุกไม่เกิน 2 ปีหรือปรับไม่เกิน 20,000 บาท หรือทั้งจําทั้งปรับ
ที่มา: http://www.fda.moph.go.th/www_fda/data_center/ifm_mod/nw